Heelen en halven

€39,00

‘Heelen en halven’ is een zoektocht naar denkbeelden en uitlatingen van Nederlandse orthodox-protestantse voormannen over katholicisme en katholieken in het algemeen en de politieke samenwerking met hen in het bijzonder. In de onderzochte periode, de jaren 1872-1925, veranderde de Nederlandse samenleving ingrijpend door stormachtige ontwikkelingen op sociaal-economisch en politiek vlak, niet in het minst door de vorming van een coalitie van gezworen erfvijanden: de katholieken en de orthodox-protestanten.

Hoewel niet alle opvattingen over en stellingnames tegen het katholicisme automatisch terug te voeren zijn op antipapisme, blijkt dat die anti-houding een dominante rol speelde binnen zowel de katholiek-protestantse als de intern-protestantse verhoudingen. Zo kwam zij alleen al telkens weer te voorschijn in tijden dat er gestreden moest worden om de gunst van de kiezer.

Toen de eeuwenoude tegenstelling met ‘Rome’ voor protestants Nederland niet langer meer hèt samenbindend element vormde, werden de antikatholieke uitlatingen voortdurend als ‘instrument’ gebruikt in de onderlinge strijd tussen de verschillende politiek-kerkelijke stromingen. Zo werd een krachtdadige stellingname tegenover het oprukkend katholicisme, of juist het achterwege blijven daarvan, een stok om andersdenkende protestantse broeders te slaan. Dit voortdurende gebakkelei over ‘Rome’ werkte meestal averechts en heeft al met al dan ook meer de protestanten dan de katholieken geschaad.