De Villa

€29,50

Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelden de nodige overlevenden van concentratiekampen en het verzet ernstige psychische problemen, later bekend geworden als het KZ-syndroom. Vanaf de jaren zestig groeide de aandacht hiervoor, mede door een bredere, maatschappelijke openheid over psychische problematiek. Een van de voorvechters van erkenning van het syndroom was de Leidse hoogleraar psychiatrie Jan Bastiaans, die in 1957 was gepromoveerd op het proefschrift Psychosomatische gevolgen van oorlog en verzet, over de psychische en lichamelijke impact van oorlogservaringen. Hij zocht naar manieren om langdurige behandelingen te verkorten. Hij geloofde dat, voorafgaand aan verwerking, verdrongen trauma’s onder woorden moesten worden gebracht. Om de voor heling noodzakelijke doorbraak van psychische blokkades te doorbreken, experimenteerde hij met psychedelische middelen, met name met LSD.

De LSD-behandelingen van Bastiaans in ‘de Villa’ werden een begrip. Dit was voor een groot deel het gevolg van de film Begrijpt u nu waarom ik huil… Die beleefde zijn première in 1969, maar kwam tijdens de discussie over de vrijlating van de Drie van Breda (1972) op televisie. De term KZ-syndroom lag op ieders lippen. Bastiaans werd een bekende Nederlander.

Deze bundel belicht het werk van Bastiaans, het KZ-syndroom, en de vraag in hoeverre LSD bijdroeg aan geestelijke bevrijding. Centraal staat een vierdelig, historisch artikel over de film Begrijpt u nu waarom ik huil…, aangevuld met bijdragen van verschillende onderzoekers die ‘de methode-Bastiaans’ opnieuw tegen het licht houden. Daarnaast zijn er stukken van een filmregisseur die een documentaire maakte over een door Bastiaans behandelde Israëlische schrijver en Auschwitz-overlevende; van een patiënt die als kind een bombardement overleefde, en van een verpleegkundige van ‘de Villa’. De bundel schetst een veelzijdig beeld van een medicus die eerst werd gevierd maar later in diskrediet raakte – een ontwikkeling die eveneens wordt belicht. Nu psychedelische therapieën zoals MDMA-ondersteunde behandelingen bij PTSS opnieuw in belangstelling staan krijgt ook Bastiaans’ werk hernieuwde aandacht.