Blijf hun namen noemen
€21,99
Winnaar van de Noorse boekverkopersprijs 2018
Het is 1941. Een doodgewone woning in Trondheim, Noorwegen, wordt in beslag genomen door de nazi’s en omgedoopt tot hoofdkwartier van de gehate Gestapo-agent Henry Oliver Rinnan. Het huis met de bijnaam ‘Het bendeklooster’ wordt bezet door de Rinnan gang, die in de kelder honderden gevangenen op gruwelijke wijze verhoort, martelt en vermoordt.
Vijf jaar na de oorlog, krijgt het huis nieuwe bewoners: een jong, Joods stel met hun kinderen, die al zingend en verstoppertje spelend opgroeien in dezelfde kamers waarin slechts enkele jaren daarvoor nog gruwelijke taferelen plaatsvonden.
Waarom betrok dit gezin een huis dat symbool stond voor het kwaad? Hoe groeide de rustige en bescheiden schoenmakerszoon Henry Rinnan uit tot een van de grootste criminelen uit de Noorse geschiedenis?
Blijf hun namen noemen is een op waarheid gebaseerde roman, die tachtig jaar geschiedenis en vier generaties beslaat. Een verhaal over de Holocaust, familiegeheimen en de verhalen die we kiezen om aan onze kinderen door te geven.
- Extra informatie
- Beoordelingen (1)
Extra informatie
| Subtitel | Een ontluisterende familiegeschiedenis in de Tweede Wereldoorlog |
|---|---|
| Auteur | |
| Uitgever | |
| Aantal pagina's | 368 |
| Leverbaar | Direct |
| Uitgiftedatum | 19-03-2019 |
| Taal | Nederlands |
| Productvorm | Zachte kaft |
| Levertijd | Op werkdagen voor 21:00 uur besteld, morgen in huis |
| Druk | 1 |
Paul Veevaete –
Blijf hun namen noemen – Simon Stranger
Neen, dit is niet zomaar het zoveelste boek in de lange rij historische romans over de Tweede wereldoorlog en de Holocaust, daarvoor is de opzet en de structuur van deze roman van Simon Stranger te bijzonder en alleen daarom al de moeite van het lezen waard.
De Noorse auteur graaft in de geschiedenis van de familie Komissar en gaat op zoek naar de manier waarop vier generaties familieleden op een directe of indirecte wijze met het nazisme zijn geconfronteerd. Het startpunt voor deze zoektocht is de ‘Stolperstein’ (struikelsteen) die voor het voormalige huis van Hirsch Komissar in Trondheim in het trottoir is geplaatst. Samen met zijn gezin en schoonouders leest Simon Stranger wat in de koperen steen gegraveerd staat: Hier woonde Hirsch Komissar; geboortejaar 12/01/1887; gearresteerd 12/01/1942; Falstad ; gedood 07/10/1942.
“ “Waarom werd hij gedood, papa?” vraagt mijn zoon en jouw achterachterkleinzoon. Deze vaag achtervolgde mij in de maanden daarna en bleek moeilijk te beantwoorden, het verleden hult zich in steeds dikkere lagen van vergetelheid en bedekt hetgeen voorbij is…Door in verschillende archieven rond te neuzen en door met anderen in de familie over het verleden te praten kwamen de gebeurtenissen uit het verleden langzaam naar voren.“
Deze struikelsteen is een van de 67.000 gelijkaardige stenen die inmiddels over heel Europa voor de huizen in het trottoir werden aangebracht, huizen waar ooit een Joods gezin woonde dat het slachtoffer werd van het nazisme. De Duitse kunstenaar, Gunter Demnig, wil met dit project de herinnering aan de Joodse slachtoffers levend houden en hen niet nog een tweede keer laten sterven.
Simon Stranger is getrouwd met de achterkleindochter van Hirsch Komissar. Over de grens van de dood richt de auteur zich in zijn boek tot hem, spreekt hem aan en vertelt hem wat hem en zijn nazaten tijdens en na de oorlog is overkomen. Dit procedé leidt tot een sterke inleving en een dynamisch relaas van wat er is gebeurd en hoe het zo ver is kunnen komen.
De structurele opbouw van het verhaal is niet chronologisch, die chronologie zal voor de lezer pas op het einde van het boek duidelijk worden. Elk hoofdstuk heeft als titel een van de opeenvolgende letters uit het alfabet. Elke letter roept een aantal woorden op die met die letter beginnen, woorden die op hun beurt associaties oproepen aan situaties, plaatsen, personen, gebeurtenissen, ideeën… die ergens binnen de geschiedenis van de familie Komissar een relevante betekenis hebben en een stuk verhaal op gang brengen of in een bepaalde richting laten uitgaan . Bijvoorbeeld Hoofdstuk G : G van gevangene; G van gevaar; G van geweld; G van de grijs paarse verdikking van het handvat van de spade…; G van de goedheid van sommige bewakers; G van Grete…
Elk verhaalfragment is als een soort puzzelstuk waarmee de auteur de puzzel van 80 jaar familiegeschiedenis legt. En zoals het in het begin gaat bij het leggen van een puzzel: de stukken liggen kriskras door elkaar; elk stuk is een onderdeel van het geheel, dat weet je, maar de plaats en de betekenis in het geheel is voorlopig nog niet duidelijk.
Deze eerder ongewone werkwijze die de auteur hier hanteert, leidt tot een zeer boeiend en dynamisch verhaal waarin de familiegeschiedenis zich eerst in losse flarden aan de lezer openbaart, om dan geleidelijk en steeds duidelijker als een samenhangend geheel te verschijnen. Deze opbouw verplicht de lezer bij de eerste tientallen bladzijden tot enige volgehouden inspanning. Gaandeweg worden hem de onderlinge (familie)relaties duidelijk en kan hij de verschillende verhaalfragmenten in hun juist perspectief plaatsen. Gelukkig heeft de auteur er niet voor gekozen om vooraan in het boek een stamboom op te nemen; op die manier krijgt de lezer de kans om zelf actief zijn focus op de familie Komissar scherp te stellen.
Ook al maakt hij geen deel uit van de stamboom van de familie Komissar, één figuur wordt in deze roman zeer sterk belicht: Henry Oliver Rinnan. De kinder- en jeugdjaren van deze gewone Noorse schoenmakerszoon worden uitvoerig belicht en de lezer ziet hem stilaan opgroeien en evolueren tot de man die hij geworden is. De auteur probeert door te dringen in de gevoels- en belevingswereld van deze man; hij legt zijn frustraties bloot en beschrijft de identiteitscrisis die hij net als iedere jongvolwassene doormaakt; hij schrikt er niet voor terug om ook het slechtste in de man naar voor te halen en gedragingen en handelingen te beschrijven die soms ronduit weerzinwekkend zijn.
Het is duidelijk, de schrijver heeft beroep gedaan op ooggetuigen verslagen en op de protocollen van het proces dat Rinnan in 1947 veroordeelt tot het vuurpeloton. De auteur probeert door te dringen in de psyché van de man om zo naar een verklaring te kunnen zoeken voor de keuzes die hij heeft gemaakt. Simon Stranger is hier met verve in geslaagd al leidt dit vaak tot gruwelijke beschrijvingen van de acties die Rinnan en zijn bendeleden hebben ondernomen en uitgevoerd.
Rinnan heeft ook het leven van de familie Komissar doorkruist en onherroepelijke sporen nagelaten, zelfs bij hen die hem niet bij leven hebben gekend. Het huis aan de Jonsvannsveien 46 in Trondheim (dit huis staat afgebeeld op de voorkaft van het boek) vormt hierbij het kruispunt dat niet zonder moeilijkheden te betreden valt
In de roman ‘Blijf hun namen noemen’ mag dan wel de focus gericht zijn op een Noorse Joodse familie uit de regio Trondheim en op een gehate Noorse gestapo-agent, als lezer krijg je een reëel beeld van hoe ook de Noorse bevolking en in het bijzonder de Joodse gemeenschap gebukt ging onder het nazisme en zijn excessen.
“In de Joodse traditie wordt gezegd dat een mens twee keer sterft. De eerste keer als het hart stopt met slaan en de hersenactiviteit stopt… De tweede keer is als de naam van de dode voor de laatste keer gezegd, gelezen of gedacht wordt, vijftig of honderd of vierhonderd jaar later. Want dan pas is diegene echt weg, weggestreept uit het leven op aarde.”
Simon Stranger is alvast in zijn opzet geslaagd en voorkomt met het schrijven van deze roman dat niet alleen de voorouders van zijn vrouw maar ook alle Joodse slachtoffers de tweede dood sterven.
Paul Veevaete