Met Gerard Reve, 'Kroniek van een schuldig leven'. Deel 3: De late jaren (1975-2006) voltooit Nop Maas zijn indrukwekkende biografie.

Deel 1:'De vroege jaren' behandelde de jaren 1923-1962. Reve's jeugd en schooltijd, de oorlogsjaren, zijn tijd als journalist bij Het Parool, De avonden en de andere vroege werken, zijn huwelijk met Hanny Michaelis, de worsteling met zijn homoseksualiteit, de Engelse jaren en zijn relatie met Wim Schuhmacher (Wimie).

Deel 2: De 'rampjaren' ging over de periode 1962-1975, waarin Reve zeer succesvol was als auteur (met o.a. Op weg naar het einde, Nader tot U, De taal der liefde en Lieve jongens) en bovendien een mediafiguur werd. Opzienbarende gebeurtenissen waren zijn toetreding tot de roomskatholieke kerk, het 'Ezelproces', de toekenning van de P.C. Hooftprijs en de daarop volgende huldiging in de Allerheiligst Hartkerk. Zijn relationele leven in die periode was aanvankelijk redelijk stabiel met Willem Bruno van Albada (Teigetje, Tijger), maar werd allengs woeliger.

Het derde deel, De late jaren, is gewijd aan de laatste dertig levensjaren van Gerard Reve. De jaren waarin onder meer Moeder en zoon verscheen, De vierde man, de imposante roman Bezorgde ouders en eindelijk dan toch, langverwacht, Het boek van violet en dood.
Ook in deze periode kwam hij regelmatig in de publiciteit, met zijn literaire
werk, met zijn openbare optredens, met zijn sociaal-politieke uitspraken.
In zijn persoonlijke leven was het de periode van zijn meest langdurige relatie, met de 25 jaar jongere Joop Schafthuizen. Gegeven het karakter van Reve lag het niet voor de hand dat deze relatie een harmonieus karakter zou hebben. Ze was dan ook, zoals Joop Schafthuizen het uitdrukte, 'barok' van aard: een verhouding met toppen en diepe dalen. Mét elkaar hadden Reve en Schafthuizen het vaak moeilijk, of was het onhoudbaar, maar zónder elkaar ging
ook niet. Allebei hebben ze op het punt gestaan aan hun relatie een eind te maken, maar geen van tweeën heeft ten slotte doorgezet: daarvoor waren ze te veel aan elkaar verknocht. Naarmate de eeuwgrens naderde, verslechterde Reve's geestelijke en lichamelijke conditie. De relatie veranderde daardoor aanzienlijk. In plaats van een vriendschap tussen een oudere en een jongere partner was er steeds meer sprake van een hulpbehoevende en een verzorger.

Dit derde deel van Maas' biografie geeft een aangrijpend beeld van de laatste periode uit Reve's leven. Net als de eerdere delen bevat het boek een rijkdom aan nieuwe gegevens.

Cyriel Buysse (1859-1932) was schrijver en fabrikant. Hij was de Vlaamse naturalist bij uitstek, een verteller par excellence, een pionier van de moderne roman in Vlaanderen. In zijn jonge jaren pendelde hij tussen Nevele en New York, later tussen Deurle en Den Haag. Met Maurice Maeterlinck, Louis Couperus en de schilder Emile Claus onderhield hij duurzame vriendschappen. Als vrijzinnig liberaal met socialistische sympathieën, maar ook als tegenstander van zowel Vlaams- als Franshaters botste hij met zowat alle taboes van zijn tijd.

Dit boek maakt korte metten met de clichés en voor­oor­delen waarmee Buysse zijn leven lang werd ach­ter­volgd. Bovendien is het een verrassende com­binatie van bio­grafie en historiografie: 75 jaar Vlaamse en Europese cultuur­geschiedenis als achtergrond en context van een intrigerend schrijversleven in het grensgebied van de 19de en de 20ste eeuw.

De biografie werd bekroond met de ABN AMRO Bank Prijs voor het Beste Non-Fictie Boek 2007 en de prijs van de Vlaamse provincies voor essay en monografie 2008.

Het verstoorde leven, het dagboek van Etty Hillesum dat gelijk bij verschijning een sensatie was, verschijnt vijfenzestig jaar na haar dood in een herziene editie. De overweldigende aandacht voor wat Hillesum in de jaren 1941 en 1942 schreef, gaf het boek vleugels. Kunstenaars, musici, scenarioschrijvers, en theatermakers lieten zich door haar werk inspireren. Het werd over de hele wereld vertaald en gelezen, en bracht een stroom reacties op gang die voortduurt tot op de dag van vandaag.

Waarom? Etty Hillesum wordt herkend als een vrouw die het barbarendom het hoofd bood, zonder zelf in wanhoop en haat ten onder te gaan.

Ten onder gaan dééd ze, op 30 november 1943, in Auschwitz. Maar de stem die klinkt uit haar dagboeken, de liefde, haar onverwoestbaar geloof in de menselijke mogelijkheden, haar intens beleden en beleefde vriendschappen, en haar intelligente en sensitieve geest hebben veertig, vijftig, zestig jaar later honderdduizenden lezers bereikt.

Het is te danken aan Hillesums literaire begaafdheid dat haar dagboeken en brieven moeiteloos de tijden weten te doorstaan.

Het werk van Jan G. Elburg (1919-1992) is zoals hij zelf was: geëngageerd, vol erotiek en plezier in het leven, speels maar met scherpe kantjes. Dat blijkt zowel uit zijn poëzie als uit zijn beeldende kunst. Elburg werd in Zeeland geboren en groeide op in Amsterdam-Noord. Hij werd laborant, vocht op 10 mei 1940 tegen de ss, ging in het verzet en werd communist uit overtuiging, maar geen partijlid. Met mededichters Gerrit Kouwenaar en Lucebert sloot hij zich aan bij de experimentele schilders van Cobra en hij werd een van de Vijftigers die de Nederlandse poëzie vernieuwden. Zijn eerste verzamelbundel noemde hij Drietand, als een verwijzing naar het prikkelende in zijn werk. Al jong gegrepen door zowel het surrealisme als de troubadourspoëzie, ontwikkelde Elburg zich als dubbeltalent: dichter en beeldend kunstenaar. De dichter speelde een leven lang met de taal (zijn grote liefde) en schreef een poëzie die duister of glashelder kan zijn maar altijd fascinerend is. De kunstenaar experimenteerde met ongewone technieken zoals de monoprint, het assemblageschilderij en de fotomontage. Hij werd bovendien een inspirerende leraar op de Rietveld Academie en was een succesvol schrijver van reclameteksten. Dat hij een gedreven brievenschrijver was, maakt het mogelijk in zijn biografie vaak zijn eigen stem te laten kan klinken.

A. den Doolaard (pseudoniem van C. J.G. Spoelstra, 1901-1994), is befaamd dankzij De druivenplukkers, De herberg met het hoefijzer, Oriënt-Express en Wampie, romans die tot in de jaren tachtig op boekenlijsten van middelbare scholieren prijkten. Maar de 'Nederlandse Hemingway' was behalve schrijver ook sportman. Hij was een gevreesd hardloper, hij was Frans kampioen schaatsen op de 1500 meter, hij reed als zeventienjarige de Elfstedentocht, hij beklom de Mont Blanc en maakte vele skitochten door Europa's bergen – het 'landschap van zijn ziel'.

Hij was in het diepst van zijn ziel een nomade, een romanticus die als schrijver zijn leven deelde met bergbewoners, schaapherders en boeren in Frankrijk, Bulgarije, Marokko, India of de Verenigde Staten die niet in aanraking waren geweest met de zogenaamde civilisatie. Maar hij was ook thuis in Europa's metropolen waar hij als een scherpzinnig journalist op zoek was naar de waarheid. Als antifascist reisde hij rond in het Duitse Rijk en stelde Hitlers expansiedrift aan de kaak, als gevolg waarvan hij persona non grata werd in Duitsland, Oostenrijk en Italië. En toen de Duitse troepen in mei 1940 Nederland binnenvielen vluchtte hij met zijn vrouw Wampie naar Frankrijk en later Engeland, waar hij de stem werd van Radio Oranje.

Zijn hart lag in Joegoslavië, zijn 'tweede vaderland', waar hij als instinctmens het best tot zijn recht kwam, 'dronken van het leven' volgde hij zijn driften. Het leven was niet rationeel te doorgronden en de mens was een mysterie, vond hij. Maar waar scholen de geheimen in het leven van Den Doolaard zelf?

Van Achilles wordt gezegd dat hij veel 'thymos' bezat: hij was moedig, vurig, hartstochtelijk, licht ontvlambaar, een geboren krijger. Louter voor de eer was hij bereid zijn leven en dat van vele anderen op het spel te zetten. Wij modernen kunnen in Achilles geen grootse figuur meer zien; heldendom vinden we een bloedige farce. Liever dan te pronken met onze thymos beroepen wij ons op het verstand. Maar is het rationele mensbeeld niet een beetje schraal? Is er alleen rede en behoefte? Of bestaat er misschien een derde deel in de ziel, zoals Plato dacht?

Thymos staat voor de aangeboren zucht naar erkenning, het diepe verlangen om in een eerlijke strijd anderen en onszelf te overwinnen, de woede om aangedaan onrecht, het besef van ernst, het eergevoel, de winnaarsmentaliteit van de sportman, kortom, alles wat ons belet te berusten in een comfortabel leven. Het derde deel van de ziel is een filosofisch essay over een verloren gewaande, fascinerende maar uiterst gevaarlijke eigenschap. En hoe daarmee om te gaan.

Sfeervolle biografie van de auteur van de Radetzkymars en Hotel Savoy

De joods-Oostenrijkse auteur Joseph Roth (1894-1939) was een van de kleurrijkste schrijvers van het interbellum. Een belangrijk deel van zijn leven bracht hij als emigrant door in België en Nederland, waar hij in cafés en hotels aan zijn romans werkte. Els Snick ontrafelt zijn journalistieke en literaire netwerken in Amsterdam, Brussel en Oostende in die jaren. Ze gaat minutieus op zoek naar de plaatsen en personen die hij heeft gekend en naar sporen daarvan in zijn werk. Voor nieuwe lezers is dit een originele introductie, liefhebbers van zijn werk vinden in deze uitgave een nieuwe invalshoek om zijn werk te herlezen.

Els Snick is literair vertaalster en docente Duits aan de Hogeschool Gent. Zij is wetenschappelijk lid van het in 2008 in Wenen opgerichte Internationale Joseph Roth Gesellschaft. Vorig jaar promoveerde zij op haar proefschrift over Roth.

'Joseph Roth blijft ons, lezers, schrijvers en journalisten, eeuwig onder de huid zitten. Zo moet het dus, dacht ik, toen ik hem voor het eerst leerde kennen.' - Geert Mak

Iedereen is onderweg. Doorgaans doelgericht, van A naar B. De diagnose kanker betekent dat de reis ruw wordt stilgelegd. Inmiddels heb ik mijn reis hervat. Met onbestemde bestemming...

Jacob Haafner (1754-1809) leefde een kleine twintig jaar in Zuid-Afrika, India en Sri Lanka. Hij schreef vijf reisverhalen over zijn verblijf in die landen. Zijn directe, aanstekelijke manier van schrijven en zijn avontuurlijke leven maakten hem tot een van de populairste schrijvers van het begin van de negentiende eeuw. Haafners boeken blijven ook voor de hedendaagse lezer aantrekkelijk. De levendige beschrijvingen van het alledaagse leven in de tropen getuigen van een scherp observatievermogen en een innige verbondenheid met de Indiase cultuur. Hij bestudeerde de talen en culturen van het subcontinent en genoot ervan als hij voor Indiër werd aangezien. Zijn boeken werden vertaald naar het Duits, Engels, Frans, Deens en Zweeds. Haafner schrijft luchtig en de nieuwe gegevens van de biograaf geven zijn werk leven en Nachleben een nieuwe achtergrond. Met deze draagbare Haafner moet het zeker lukken Haafner bij het grote publiek bekend te maken. (Jacqueline Bel in NRC Handelsblad) Een helder en bewust beknopt gehouden biografie (...) die onmiskenbaar het gevoel van de tropen weet over te brengen. (Ruben Mantels in De Leeswolf) Paul van der Velde haalde al eerder de negentiendeeeuwse reisverslagen van Haafner onder het stof vandaan. Nu zet hij de man zelf in het licht, met een even mooie als aanstekelijke biografie. (Jos Palm, Weblog Geschiedenis OVT/VPRO)

Beknopte biografie van Jacob Haafner

Jacob Haafner (1754-1809) leefde een kleine twintig jaar in Zuid-Afrika, India en Sri Lanka. Hij schreef vijf reisverhalen over zijn verblijf in die landen. Zijn directe, aanstekelijke manier van schrijven en zijn avontuurlijke leven maakten hem tot een van de populairste schrijvers van het begin van de negentiende eeuw.

Haafners boeken blijven ook voor de hedendaagse lezer aantrekkelijk. De levendige beschrijvingen van het alledaagse leven in de tropen getuigen van een scherp observatievermogen en een innige verbondenheid met de Indiase cultuur. Hij bestudeerde de talen en culturen van het subcontinent en genoot ervan als hij voor Indiër werd aangezien. Zijn boeken werden vertaald naar het Duits, Engels, Frans, Deens en Zweeds.

Haafner schrijft luchtig en de nieuwe gegevens van de biograaf geven zijn werk leven en Nachleben een nieuwe achtergrond. Met deze draagbare Haafner moet het zeker lukken Haafner bij het grote publiek bekend te maken.
(Jacqueline Bel in NRC Handelsblad)

Een helder en bewust beknopt gehouden biografie (...) die onmiskenbaar het gevoel van de tropen weet over te brengen. (Ruben Mantels in De Leeswolf) Paul van der Velde haalde al eerder de negentiendeeeuwse reisverslagen van Haafner onder het stof vandaan. Nu zet hij de man zelf in het licht, met een even mooie als aanstekelijke biografie.
(Jos Palm, Weblog Geschiedenis OVT/VPRO)

Dr. Paul van der Velde is Senior Consultant van het International Institute for Asian Studies (IIAS, Leiden/ Amsterdam) en Secretaris van het ICAS. Hij is Chief Executive Officer van de International Convention of Asia Scholars, Secretaris van de ICAS Book Prize en algemeen redacteur van de IIAS en ICAS Book Series van Amsterdam University Press. Hij is samen met Sebastian Bersick en Wim Stokhof redacteur van 'Multiregionalsim and Multilateralism. Asian-European Relations in a Global Context' (Amsterdam: AUP 2006).

In dit boek vertelt John Geervliet openhartig over zijn jeugd dat gekenmerkt is door het misbruik door zijn moeder en andere verzorgers. Deze moelijke jaren hebben invloed gehad op zijn verdere leven. John beschrijft de moeizame relaties die hij heeft gehad met de mensen in zijn omgeving. Hij is niet trots op wat hij sommige vrouwen waarmee hij een relatie had heeft aangedaan. Zijn verhaal moet dan ook gezien worden als een spijtbetuiging.
John hoopt, door zijn verhaal naar buiten te brengen , ouders van nu en later te leren bewust en zorgvuldig om te gaan met hun kinderen.